Historia Ekonomiko tartea Faktoria Magazinean (Euskadi Irratia)

2019/2020 ikasturtean, hilean birritan, Euskadi Irratiko Faktoria Magazinean Historia Ekonomikoaren azterketak egiten izan nintzen.

Landutako gaiak hurrengoak dira:

  • 2019/09/19. Langile borroken historia
  • 2019/10/03. Zergak Europan.
  • 2019/10/17. Ekonomia Nobel sariak.
  • 2019/10/31. San Frantzisko eta Bilbo Zaharra.
  • 2019/11/14. Alokairuak.
  • 2019/11/28. Ekonomia eta Euskara.
  • 2019/12/12. Pentsio sistema.
  • 2019/12/26. Aurrezki klutxak eta finantza sistema.
  • 2020/01/09. Hogeiko hamarkada zoroak.
  • 2020/01/23. 4 eguneko lan astea
  • 2020/02/06. Nekazaritza sektorea Euskal Herrian.
  • 2020/02/20. Inbertsio funtsak.
  • 2020/03/05. Txina eta merkataritza gerrak.
  • 2020/03/19. Gaixotasunak eta garapena.
  • 2020/04/02. Europar Batasunaren historia.
  • 2020/04/16. Merkataritza txikia.
  • 2020/04/30. Oinarrizko langileak.
  • 2020/05/14. Mundu diru sistema
  • 2020/05/28. Noizko dira lehenengo kaleratzeak.

Saioak hurrengo estekan entzungai daude: https://archive.org/details/FaktoriaHistoria

analisia, irratia, Orotarikoa atalean publikatua | , hitzekin laburtua | Iruzkin bat utzi

Bozkatu, baina aditu.

Ricardo Mella Cea anarkistak Solidaridad Obrera aldizkarian, 1909ko abenduaren 25ean, 4. zenbakian argitaratu zuen artikulu hau. Igandean Euskal Herriko txoko honetan hauteskundeak izango direnez, gaur egun gaurkotasuneko artikulua berriro irakurtzea oso gomendagarria da. Hona hemen testua:

Aurreko hauteskundeen bezperan, hauteskunde-mitin bat egiten zen antzoki bateko goialdera begira egoteko ateraldia izan nuen. Ikuskizun berria zen niretzat, non ideia handiko lagun ohiek eta pentsamendu oso mugatuko jende berriak hartzen zuten parte. Burua berotuta atera nintzen handik. Probidentzialismo politikoaren buruko min erregularra jasan behar izan nuen eta, jakina, ondorioak jasan nituen. Txundituta nago. Jendearentzako, ez da denborarik pasaten. Ez dago esperientzia nahikorik begiak irekiarazteko. Ez dago arrazoi nahikorik hauek errutinatik aldentzeko.

Dena probidentziara fidatzen duten fededunek bezala, erradikalek, nahiz eta sozialista deitu, beraien itxaropenak euren alderdiko zinegotzi, diputatu eta ministroengan jartzen jarraitzen dute. «Gure zinegotziek hau eta bestea eta haratagokoa egingo dute». «Gure diputatuek hainbeste eta zenbat eta gehiago konkistatuko dute .» «Gure ministroek dekretatu, sortu eta eraldatuko dute, dekretatu, sortu eta eraldatu beharreko guztia». Horixe da atzoko, gaurko eta biharko irakaskuntza. Eta horrela, herriak, ordu oro dei egiten zaiona, ez duela beste zereginikikasten jarraitzen du, bozkatzea baizik, eta pazientziaz itxarotea dena egina izan dadin. Bozkatu eta itxaron.

Tentazioa izan nuen hitza eskatzeko eta jendea horrela lokartzen duen errutina faltsuari aurre egiteko. Tentazioa izan nuen han zegoen langileari oihu egiteko:

«Bozkatu, bai, bozkatu; baina aditu. Zure lehen betebeharra hemendik irtetea da, eta gero zeure kontura jardutea. Joan eta auzo bakoitzean eskola laiko bat ireki, egunkari bat sortu, liburutegi bat; kultura-zentro bat antolatu, sindikatu bat, langile-zirkulu bat, kooperatiba bat, egiteke dauden gauzak egin. Ikusiko duzu, hori egin duzunean, zinegotziek, diputatuek eta ministroek, zure ordezkariak ez izan arren, zure ideien ordezkariek bezala, ekintza-korronte horri jarraituko dutela eta, haren atzetik, eskatzen eta behar ez dizkiezun legeak aldarrikauko dituztela, horien arabera administratuz, zuk ezer eskatzen ez badiezu ere. Azken batean, zuk zuzenean sortutako giroaren arabera gobernatzen dute, nahiz eta zuri haiek egiten dutena ez zaizun axola. Orain, berriz, besoak gurutzatzen dituzunez eta boto-probidentziaren ereinotzen gainean lo egiten duzunez, zinegotzi, diputatu eta ministroek, oso erradikalak eta sozialistak izanik ere, diskurtso hutsen, lege ergelen eta administrazioaren errutinarekin jarraituko dute. Herri-irakaspenaren aldeko gogoa izango duzu, eta lehen bezain artaburu jarraituko duzu. Askatasunaren alde oihukatuko duzu, eta soldataren argolari lehen bezain lotuta egongo zara. Ekitatea, justizia, elkartasuna eskatuko dituzu, eta dekretuak, legeak, araudiak jasoko dituzu. Baina eskubide duzun horretatik ez duzu ezer jasoko, eta ez duzu gozatzen, ez baitakizu, eta ez zarelako hausartzen.».

«Kultura, askatasuna, berdintasuna, justizia nahi dituzu? Joan eta konkistatu, beste batzuk zuri ematera ez baitira etorriko. Zuk ez duzun indarra, daukazun guztia dena ere, ez dute beste batzuek izango, zeure buruaren zati txiki bat dena. Politikaren mirari hori ez da inoiz gauzatu, ez da inoiz egingo. Zure emantzipazioa zure lana bera izango da, edo ez zara gizaldietan emantzipatuko».

«Eta orain joan, bozkatu eta zure katera errematxatu».

analisia, ikuspuntuak, Orotarikoa atalean publikatua | Iruzkin bat utzi

Teknologia, lanaren aurka

Argia aldizkarian argitaratua, 2023ko apirilaren 30rean, 2822 alean

Martxoaren amaieran, Bizkaiko kazetari ekonomiko batek ZornotzakoAutomotive Intelligence Centerreri buruz idatzi zuen, ohiko moduan, enpresarien aldeko hautua egiten. Tira, hori ez da aipagarriena: komunikabidearen ildo editoriala da. Azpimarratzekoa dena da, deskribatzen duen lantegi esperimentalean, fabrika malguaren kontzeptua erabiltzen dela. Artikuluak bukaerako mehatxua dakar: lantegi esperimentalak ez du langilerik, ezta sindikaturik ere. Teknologia, langileen aurka.

Azken urtean teknologia eta lanaren arteko harremanaren inguruan sakontzeko aukera izan dut. Ondorioztatu dudana da bi elementu horien arteko harremana erabat konplexua dela, ikuspuntu anitzekoa, zeinean ikuspuntu historikoa nahitaezkoa dena. Teknologiak bizitza erraztuko digula, lan gutxiago egingo dela, edo langileak desagerraraziko dituela, funtsik gabeko profeziak dira. Kazetari ekonomikoak egindako mehatxua ere hauen artean dago.

Gainbegirada labur bat eginez, sistema ekonomiko kapitalista eta langileria agertu zirenetik, kapitala saiatu da langile klasea menperatzen, hezten, beren bizibideak ezabatuz. Langileek horri aurre egin diote. Klase borroka da. Teknologia eta lanaren arteko harremanaren edozein azalpena, hau kontutan izan gabe, alferrikakoa izango da, eskasa. Kapitalak teknologia erabili du langileek ekoizpen prozesuarekiko zuten kontrola eta ezagutza hausteko eta, gatazka honetan, langileak hartutako erresistentzia estrategiak anitzak izan dira. Sarritan aipatzen den kasua ludditena izan da. Hauek teknologia berrien aurkako pertsonen adibide bezala jarri izan dira, makina berrien aurka zeudenak. Ludditek bilatzen zutena, euren lan eta bizi baldintzak mehatxatzen zuen teknologia-sarrera baten aurrean, posizio hobea lortzea zen geratzen zitzaien botere apurra defendatzen. Ez zeuden teknologiaren aurka, gakoa da bazekitela teknologia jakin batzuek nolako eragina zuten euren lanaren gainean. Azken honen aurka erantzuten zuten. Hasieran zerbait sinplea dirudiena, konplexutu egiten da. Laburbilduz, aurrerapen teknologikoen eta klase-borrokaren arteko harremana korapilotsua da, eta ezin da ikuspegi bakar batera mugatu.

Hala ere, faktore batzuk analisiaren esparrutik kanpo utzi ohi dira. Posible izango da aurrerapen teknikoa energia-iturri merke eta eskuragarririk gabe? Zer gertatzen da teknologia horiek sortzeko behar diren materialekin? Eta hemen, kapitalismoaz ari gara, gaur egun ezagutzen duguna, nahiz eta berdez apaindu. Argi dago klima-aldaketa garapen kapitalistaren ondorio bat dela, eta gauzak dauden bezala, esan genezake itzulezina dela. Bestetik, material zehatzen beharrak eta horien urritasunak zalantzan jartzen dute norabide horretan jarrai dezakegula. Garapen teknologikoari salbazio-taula gisa heltzen zaion hazkunde ekonomikoak argitu nahi ez diren mugak ditu. Horregatik, langile eta sindikaturik gabeko lantegiaren kasuan, funtsezkoak diren baldintzak eta mugak isilean gordetzen dira.

Bizi dugun testuinguruan, gakoa ekonomiako hainbat sektore nola birmoldatu jakitea da, ez langile gabe funtzionatuko duten enpresetan pentsatzea. Ez dago konponbide teknokratiko eta teknofilo posiblerik, helburua guztiontzako irtenbide bat lortzea bada. Teknologia lanaren zerbitzura jartzeko garaia da, eta ez kapitalaren zerbitzura. Baina horrek azken deribatura garamatza: kapitalismoa historia liburuetara bidaltzea.

analisia, Argia, Orotarikoa atalean publikatua | Iruzkin bat utzi

Maiatzaren Lehena Bilbon (2023)

Hurrengo lerroetan Bilboko manifestazioa ostean irakurritako hitzak dituzue

Ez da erraza holako egun batean, hitz egiten hastea. Niri, gutxienez, ez. Nire burura datorkit maiatzaren lehena borroka egun bat dela, eta horrela bizi dut. Nire inguru militantean, holan baita.

Baina, lan egiten dugun lekuetan, sarritan, lankideentzat beste jai egun bat da, besterik gabe.

Sindikalismoan pentsatzen dudanean, hauxe, klase-borrokaren zehaztapen praktikoa da. Aldi berean, proletarioen autoantolaketa-modua, bitartekaritzarik gabekoa.

Lan egiten dugun lekuetan, sarritan, sindikalismoa enpresa-komitea da, besterik gabe. Zerbitzu batzuengatik ordaintzen den kuota, akordioak sinatzen dutenak. Lankide askok, ez dute berezkoa bezala ikusten.

Sexismoa, klima aldaketari aurre egitea, etxebizitza arazoa… sindikatutik ekin dakiokeen arazoak dira. Sindikatuaren oinarria, zentroa, lana da, baina, ardatz horretatik hasiz, beste guztiak heldu daitezke. Sindikatua, lan baldintzak hobetzeko erreminta bat baino gehiago da.

Gure lankide askoren artean, aldiz, sindikatua lan baldintzak hobetzeko bakarrik balio du. Beste arazoetarako, askoren ustez, borroka independenteak egin behar dira.

Aditu batean, badirudi haustura bat dagoela. Gutxiengo kontziente bat, besteen ahuleziak, akatsak erroreak ikusten eta salatzen dituztenak. Eta gehiengo bat, burua nahastuta daukana. Ez duena bere klase interesak defendatzen.

Puntu honetan aurkitzen den bati, gelditzeko esango nioke. Ez dugu abangoardia berririk behar, nahiz eta anarkistaz jantzi. Jarrera hauei aurre egiteko gakoa lanean antolatzea da. Antolakuntza sindikala. Lanean antolatzea zaplazteko ederra da barritsukeri iraultzailea maite dutenentzat; hauek, azkenean, erosoago sentitzen dira beren espazio seguruetan.

Lanean antolatzea egoera eroso batetik irtetzea da. Gure lankideen egoera, jarrerak, erantzunak… ulertzea. Lankideen arteko hainbat gatazka enpresak sortua dela, gure aurka egiten duena.

Gatazka non aurkitzen den, gatazka sustatzeko, lana eta kapitalaren arteko borroka ikusarazteko, baina kasu erreal batean. Gure lankideak gure interesen, langileon interesen alde lerrokatzeko.

Ez da lan erreza bat. Ez da bakarkako lan bat, kolektiboa baizik. Horregatik antolaketa behar dugu. Sail sindikalen bitartez. Ez dugu zertan lagunik izan behar, ziur aski, lan sindikala egin beharko dugu bereziki ondo ez datozkigun lankideekin. Baina horrelakoa da bizitza, horrelakoa da sindikalismoa.

Hau da CNTren eredua, sindikala. Antolaketa lana eskatzen duena. Hasieran aipatu dudan militante eta ohiko langileen arteko arrakala, enpresa estrategien ondorio da. Hauxe ez dugu ahaztu behar. Antolakuntza sindikalaren bitartez gainditu daitekeena.

Zorionez, klase borroka eztabaidaren erdigunera bueltatu da. Bizi kostuaren amaierarik gabeko igoera galera da gure klasearentzat. Honen inguruan langileon gehiengoa gero eta kontzienteagoak gara. Etengabeko krisia bizimodua bilakatzen denean, lanketa sindikal baten bitartez kapitalismoaren mugak erakusten dizkigu. Eta, betiko moduan, irtenbide parlamentarioak erabateko porrota izan du, programa erreformista txikia ezin izan baitute bete ere.

Hor, CNTk beren bide sindikalean sakondu du, izan duen azken kongresuan. Proposamen anarkosindikalista lantokietara eramateko estrategiak hobetuz; gatazkak eta grebak sustatzeko erresistentzia kutxa bat onartuz. Lantokietan ezartzeko. Gure lankideak antolatzeko, sail sindikalen bitartez.

Klase-independentzia frogatzeko unea da. Eta bat datozen krisi-testuinguru horretan, egoerak okerrera egingo du; ekoizpenari buruzko eztabaidari heldu behar diogu: etorkizuneko gizartearentzat beharrezkoa den guztia nork ekoizten jarraituko duen planteatu.

Erronka handi horri heltzeko, antolaketa; klase-antolaketa,; sindikatu-antolaketa behar dugu. Sail sindikalak antolatzea, lanean bizirauteko, baina baita ere ofentsibara pasatzeko: gure etorkizuna gu geuk erabakitzeko, langile klaseak beren etorkizuna erabakitzeko.

Hondakina bakarrik jasoko dugulako. Mundu berri bat eraiki behar dugu, lagunak. Eta hori, bihar bertan hasten da. Antolakuntza sindikalaren bitartez.

analisia, ikuspuntuak, sindikalismoa atalean publikatua | Iruzkin bat utzi

Primero de Mayo (2023)

En las siguientes líneas tenéis las palabras leídas tras la manifestación de Bilbao

No es fácil comenzar a hablar un día como este. A mí, al menos, no. En mi mente el Primero de Mayo es un día de lucha, y así lo vivo. En mi entorno militante, es así.

Pero, en los lugares donde trabajamos, a menudo, es un día más de fiesta para los y las compañeras, sin más.

Cuando pienso en el sindicalismo, es la concreción práctica de la lucha de clases. Al mismo tiempo, es la forma de autoorganización del proletariado, sin mediaciones.

Allí donde trabajamos, a menudo, el sindicalismo es simplemente el comité de empresa. Los sindicalistas son quienes firman los acuerdos. El sindicato es la cuota que se paga por unos servicios. Muchos compañeros y compañeras de trabajo no lo ven como algo propio, como algo que no les pertenece.

La lucha anti-sexista, el combate contra el cambio climático, el problema de la vivienda… son problemas que se pueden abordar desde el sindicato. La base del sindicato, el centro, es el trabajo, pero, empezando por ese eje, se pueden abordar y llegar a todos los demás. El sindicato es más que una herramienta para mejorar las condiciones laborales.

Entre muchas de nuestras y nuestros compañeros de trabajo, en cambio, el sindicato sólo sirve para mejorar las condiciones laborales. Para los otros problemas, en opinión de muchos, hay que plantear luchas independientes.

De un vistazo, parece que hay una ruptura. Una minoría consciente que ve y denuncia los errores, las debilidades de las demás. Y una mayoría que está hecha un lío. Que no defiende sus intereses de clase.

A alguien que se encuentre en este punto, le diría que se detuviera por un momento. No necesitamos nuevas vanguardias, aunque las vistamos de anarquistas. La clave para combatir estas actitudes es organizarse en el trabajo. Organización sindical. Organizarse en el trabajo es como una buena bofetada de realismo para los amantes de la charlatanería revolucionaria; éstos acaban sintiéndose más cómodos en sus espacios seguros.

Organizarse en el trabajo es salir de una situación cómoda. Comprender la situación, actitudes, respuestas de nuestras compañeras de trabajo. Muchos conflictos entre compañeras de trabajo son generados por las propias empresas, actúan contra nosotros.

Hay que identificar dónde se encuentra el conflicto, para fomentarlo, para hacer visible la lucha entre el trabajo y el capital, pero tratando casos reales. Para alinear a nuestras compañeras de trabajo en defensa de nuestros intereses, de los intereses de los y las trabajadoras.

No es un trabajo fácil. No es un trabajo individual, sino colectivo. Por eso necesitamos organización. A través de las secciones sindicales. No tenemos por qué ser amigos, seguramente tendremos que hacer trabajo sindical con compañeras que no nos caigan especialmente bien. Pero así es en la vida, así es en el sindicalismo.

Este es el modelo del CNT, el sindical. Que requiere un trabajo de organización. La habitual brecha entre militantes y trabajadores que he mencionado al principio, son consecuencia de estrategias empresariales. No debemos olvidar esto. Y es superable a través de la organización sindical.

Afortunadamente, la lucha de clases ha vuelto al centro del debate. El aumento sin fin del coste de vida es una pérdida para nuestra clase. La mayoría de los y las trabajadoras somos cada vez más conscientes de ello. Cuando la crisis continua se convierte en un modo de vida, mediante el trabajo sindical se nos muestran los límites del capitalismo. Y, como siempre, la solución parlamentaria ha sufrido un rotundo fracaso al no poder ni siquiera cumplir su pequeño programa reformista.

Ahí, en el último congreso, CNT ha ahondado en su vía sindical. Mejorando las estrategias para trasladar la propuesta anarcosindicalista a los centros de trabajo; dando el visto bueno a una caja de resistencia para promover conflictos y huelgas. Más implantación en los centros de trabajo. Apuesta por organizar a nuestras compañeras de trabajo a través de las secciones sindicales.

Es el momento de demostrar la independencia de clase. Y en ese contexto de multi-crisis, la situación empeorará; debemos abordar el debate sobre la producción: plantearnos quién seguirá produciendo todo lo necesario para la sociedad del futuro.

Para afrontar este gran reto necesitamos organización; organización de clase; organización sindical. Organizar secciones sindicales para sobrevivir en el trabajo, pero también para pasar a la ofensiva: para decidir nuestro futuro nosotras mismas, para que la clase trabajadora decida su futuro.

Porque sólo heredaremos ruinas. Tenemos que construir un mundo nuevo, compañeras. Y eso, empieza mañana mismo. A través de la organización sindical.

Orotarikoa atalean publikatua | Iruzkin bat utzi

Piotr Kropotkinen azken gutuna

Kropotkinen Etika liburua neure eskuetara heldu da, erabat gomendagarria dena. Kropotkinen lana naturaz gaindikoa edo metafisikoa ez den sistema etiko bat ezartzen saiatu zen, gizakien arteko portaeraz arduratzen den benetako funtzio batek kezkatzen duen morala. Kropotkinek filosofo etiko ezberdinei buruz egin zuen ikerketa zuzena eta orekatua. Zenbaitek Ilustrazioaren filosofo moralen azterketa magistrala nabarmentzen du, eta XIX. mendea osatu gabe geratu arren, gutxi gorabehera ahaztuta dauden autoreak ere aztertzen ditu, eta horrek horiek berreskuratzen laguntzen du. Kropotkinen heriotzaren ondoren, Etika osatugabearen lehen liburuki hau argitaratu zen; nahiz eta egileak lagun batek bere oharrak erabiltzea nahi izan, arrazoi teknikoek eta politikoek eragotzi egin zuten.

Baita ere gogoratzekoa da nola Errusiar Iraultza hasita, bere jaioterrira itzuli zela, iraultza laguntzeko. Gobernuko karguak izateari eta Estatuaren aldetik pentsio bat jasotzeari uko egin zion. Lenini adierazi zionez, Errusia Sobietar Errepublika bihurtu zen, izen hutsekoa; izan ere, “Alderdiak” jendearengan zuen eragin buruzagiak suntsitu egin zuen sobietek zuten eragina eta energia eraikitzailea. Eta 1920an, alderdiaren batzordeak ziren, eta ez sobietak, Errusian zuzendaritza daramatenak. Erakunde burokratiko ororen akatsak jasaten zituen haren antolaketak.

Hala ere, zendu baino lehen, ez zuen itxaropenik galtzen, azken gutun onetan irakur daitekeen moduan. Horregatik, 102 urte geroago, gutun honen garrantzia da bilakaera historikoa ez dagoela idatzita, eta ez dela itxaropena galdu behar eraldaketa iraultzaileetan.

Hurrengo gutuna Piotr Kropotkinek idatzi zion De Reijger anarkista holandarrari, zeinak Haarlemen geratzera gonbidatu baitzuen bera eta bere familia:

Mosku, Dmitrov
1920ko abenduaren 23a

De Reijger kamarada maitea,

Eskerrik beroenak zure azaroko gutun adiskidetsuagatik, azkenean iritsi baitzait. Emaztea, alaba eta hirurok, biziki hunkituta gaude zuen gutun eta gonbidapenarekin. Baina, “Berlin Syndicalist”-aren kamaradeei bidalitako gutunagatik jakingo duzunez, gure egoera iaz bezain txarra da gaur egun. Bizitzaren beharrak asetuta dauzkagu, eta kontuan hartuta Europako beste edozein tokitan ezin dela gauza bera esan, asko da.

Iraultza sozialak, nahi gabe norabide Zentralista eta autoritarioa hartu du Errusian. Hala ere, gizarte kapitalistatik gizarte Sozialistarako trantsizioaren aukera aurkezten du. Eta pentsamendu horrek, zalantzarik gabe, Mendebaldeko Europako Sozialistak animatuko ditu gizartea berreraikitzeko ahaleginetan, berdintasun antikapitalistan oinarrituta. Gainera, zalantzarik gabe, Errusiako Iraultza Komunistaren akats Zentralistek beste herrialde batzuetako langileei antzeko akatsak saihesten lagunduko diete.

Anaitasunezko goraintziak,
PIOTR KROPOTKIN.

P.D. – Moskutik 60 kilometro iparraldera dagoen herri txiki batean bizi gara, eta han sukalde-lorategi txiki bat daukagu, nire emazteak lantzen duena. Zoritxarrez, nik neuk ezin dut lan fisikorik egin, eta, beraz, emaztea bakarrik arduratzen da negurako behar ditugun barazkiez. Gaur egun, obra handi batean ari naiz lanean, «Oinarri Naturalistaren gaineko Etika» izenekoan.

ikuspuntuak atalean publikatua | Iruzkin bat utzi

Los costes para nosotras, las ganancia para el capital

Publicado en El Salto

Decir que el coste de vida ha tomado una tendencia al alza es cosa sabida. La subida de los precios de los alimentos está afectando gravemente a la población más humilde; los precios del combustible no han dejado de subir; el coste de la electricidad y del gas están convirtiendo tareas básicas para el bienestar de las personas, como cocinar, mantener la casa a una temperatura óptima, usar la lavadora, en cuestiones de privilegiados. El derecho a una vivienda digna es una vieja exigencia que sigue sin satisfacerse. Hay que destacar que este aumento del coste de la vida, medido a través de la inflación, golpea más violentamente a las personas que tienen bajos ingresos.

Sin embargo, las previsiones económicas señalan que la inflación se irá moderando. Mientras, junto a este crecimiento inflacionario, en muchos sectores los beneficios empresariales han crecido considerablemente. Así lo subraya el BCE: «Muchas empresas han elevado sus precios más allá de la subida de los salarios nominales y, en muchos casos, incluso de la subida de los costes de la energía». En resumen, que los beneficios empresariales han sido en gran parte los responsables del creciente coste de vida.

Una inflación de dos dígitos ha sido el enésimo golpe contra las trabajadoras. Los incrementos salariales firmados desde la Gran Recesión en los convenios colectivos laborales han sido, en general, deficientes, y deberíamos hablar de recortes salariales si lo medimos en términos reales. Las empresas siempre han utilizado la excusa de la crisis para no aumentar sus retribuciones salariales, especialmente a partir de 2008, manteniendo convenios colectivos sin renovar durante años. A esto hay que añadir que, a partir de 2002, la Moneda Única no ha servido de ayuda en esa evolución salarial, y así también se puede explicar cómo las trabajadoras tienen la misma capacidad de compra que ese año 2002, 20 años después.

De todas formas, no todo es cuestión de dinero. La carga de trabajo que sufren las trabajadoras ha aumentado, en beneficio de las empresas. El ritmo de trabajo creciente, el control exhaustivo de la empresa a través de la tecnología, la exigencia de una atención muy alta en las tareas encomendadas, la alta movilidad en los puestos de trabajo, la escasa formación impartida por las empresas… han multiplicado exponencialmente el coste psicológico del trabajo, a cambio de un salario insuficiente que no garantiza un nivel de vida digno. La OCDE informa de que uno de cada cinco trabajadoras sufre trastorno mental, depresión o ansiedad y que en la actualidad la inseguridad laboral y el aumento de la presión están aumentando los problemas de salud mental.

El crecimiento del coste de vida y el empeoramiento de la salud mental son consecuencias directas del funcionamiento capitalista ,que influyen positivamente en el balance anual de muchas empresas. Lo peor es que esta situación se ha normalizado, porque, en este realismo capitalista que padecemos, es más fácil imaginar el fin del mundo que el fin del capitalismo. Parece que es la decepción la que está ganando el partido. ¿Es así?

Agentes sociales y sindicatos han puesto en marcha en el Reino Unido la campaña Enough is enough, con cinco demandas para hacer frente a la crisis: aumento salarial real, reducción de la factura energética, acabar con la pobreza alimentaria, garantizar una vivienda digna para todas y gravar a los ricos. No será una propuesta revolucionaria, pero puede ser un principio. Si a esto añadimos la expansión del sindicalismo transformador y la reducción de la jornada de trabajo sin reducción salarial, permitiría arrojar luz en el oscuro contexto trasladado en los párrafos anteriores.

No debemos olvidar que estamos hablando del conflicto entre capital y trabajo. El conflicto entre el capital y la vida.

analisia, Ekonomia, hordago, ikuspuntuak atalean publikatua | Iruzkin bat utzi

¿Ideas de ultraderecha? No, gracias

Publicado en Sare Antifaxista, el 25 dse octubre de 2022

Poco a poco las ideas que fermenta la ultraderecha van aflorando en Euskal Herria, y no tienen por qué aparecer con esvásticas o banderas rojigualdas. Una distribución cada vez más desigual de la riqueza, desmantelamiento sistemático de lo que se podría calificar (siendo generosas) como un Estado del Bienestar, pérdida de tejido industrial debido a las decisiones del Capital, terciarización de la economía con la generalización de trabajos mal pagados, la evidencia de que el “ascensor social” sólo era para algunas… son cuestiones que pasan factura social a medio plazo. Si a esto le sumamos una falta de perspectiva de futuro debido a que las propuestas que había encima de la mesa ya no sirven o se ha pasado al realpolitik, tenemos una sociedad en la que las certezas que fundamentaban sus cimientos, se debilitan. Y en estos contextos, las ideas de ultraderecha encuentran un hueco para abrirse a la sociedad. No tienen que ser exclusivamente los fascistas los que difunden estas ideas.

Una de las características de la ultraderecha es que intenta marcar la agenda política y social, abierto supuestos debates con los que el discurso se acaba derechizando y pasando por sentido común ideas que no lo son.

Ante la caída de la natalidad, la ultraderecha lleva años pregonando la teoría del Gran Reemplazo, teoría conspirativa en la que se supone que las élites han organizado esta inmigración, atentando deliberadamente contra las mayorías de un territorio concreto: pueden apelar a la supuesta raza blanca, pero también a los pueblos, el vasco en este contexto. Vamos, que según esta teoría no se trata simplemente de patrones de inmigración y cambio demográfico, sino de algo más. Esta teoría no es nueva, y dentro de la misma hay subteorías que se contradicen entre sí. La Nouvelle Droite de Benoist es uno de los pistoletazos de salida para estas ideas en Europa, cada vez más extendida entre círculos conservadores y relacionada con la revigorización del etnonacionalismo. Tampoco hay que obviar que en las últimas matanzas perpetradas por ultraderechistas, ha sido un elemento clave.

Mientras, el rojipardismo le hace el caldo gordo a la ultraderecha, convirtiendo a la inmigración en “el problema” de la clase trabajadora, de la pequeña nación, compartiendo argumentario. Esta reacción, sin embargo, falla en lo más básico: la clase trabajadora siempre ha sido diversa, y la nación, de composición compleja y mestiza. No sabe que quiere hacer con el racismo, porque no quiere ser explícitamente racista (hoy por hoy esa es una línea roja que todavía no se ha rebasado), pero ante una economía que es global, vuelve a la nostalgia del Estado-Nación, donde, en el fondo, todo “está ordenado”.

Es así como están surgiendo corrientes de izquierda antiinmigración, compartiendo argumentario con la ultraderecha, con la excusa de, supuestamente, reconectar con la gente. Están atendiendo a los discursos de partidos de derecha populistas, y los incorporan; pero en vez de decir que los inmigrantes son una lacra o cosas peores, resaltan que lo que hay que hacer es ayudarles en origen. Un poco de barniz izquierdista a ideas de ultraderecha.

El artículo de Jose Mari Esparza lo sitúo en ese último grupo, en el de la izquierda rojiparda, en el de la izquierda antiinmigración. Toma las propuestas de la extrema derecha, conspiranoia del Gran Reemplazo incluido, hablando de bomba demográfica retardada, contraponiendo a la clase trabajadora nativa, la migrante. He leído diferentes críticas en redes, muchas de ellas desde una perspectiva de clase trabajadora, un enfoque indispensable si se está hablado de clase trabajadora nativa e inmigrante.

Pero para mí, es importante señalar que este tipo de discursos sientan precedente. Tienen el objetivo de permear en la sociedad, que pase a debate público. Y lo que se está haciendo es difundir ideas de la ultraderecha, que sean estas las que marquen el debate. Se puede hablar de los problemas sin poner estos marcos, pero Esparza ha comprado (consciente o inconscientemente) un argumentario fundamental de la ultraderecha. Y, entrar a debatir en esos términos, nos lleva a asumir cuestiones que no son ciertas. Podemos hablar de problemas sociales, la situación de la clase trabajadora, del neocolonialismo, etc… pero si el marco es migración sí o no, hay no hay debate real posible. Porque eso no es un debate. Y esa es la forma de funcionar de la extrema derecha.

analisia, ikuspuntuak atalean publikatua | Iruzkin bat utzi